Raffaele Iandolo heeft in de jaren tachtig het Italiaanse pad ‘il sentiero’ opgericht en is de uitgeverij ‘Edizioni Crisalide’ begonnen. Inmiddels is het een van de grootste uitgeverijen van spirituele boeken. Raffaele en Els hebben elkaar, eind jaren zeventig ontmoet in de Verenigde Staten. Daaruit is een bloeiende samenwerking voortgevloeid in de vorm van gezamenlijke workshops en opleidingen in het centrum te Spigno, dat tussen Napels en Rome ligt.
Het eerste boek van Els Kikke dat in Nederland uitkwam onder de titel ‘Loskomen’, is in 2005 in Italië verschenen met als titel ‘La corrente della vita’ Come entrare in contatto con il nucleo vitale. Haar andere boeken zullen volgen. Het nu volgende interview vond plaats ter gelegenheid van het in het najaar in Nederland te verschijnen boek van Els Kikke: De androgyne mens, innerlijk huwelijk van liefde en kracht
De androgyne mens: Innerlijk huwelijk van liefde en kracht
Wat heeft je tot het schrijven van dit boek gebracht?
Ik kan het niet laten om te schrijven. Ik heb een lekkere schrijfplek. Ik vind het heerlijk om me in de schrijfstroom te begeven. Ik kom dan in contact met het potentieel van onze planeet. En overzie hoe wij mensen, inclusief mijzelf, door angst en de bezwering ervan worden gedreven. We zijn ons ons potentieel vaak niet bewust. Onbewustheid is, denk ik, de grootste boosdoener waardoor dingen misgaan. De automatismen, het troostgedrag en wat daar allemaal uit voortvloeit. Wat ik in de krant heb gelezen of het nieuws en andere t.v.prgramma’s. Het hele wereldgebeuren. Vaak ook zo mooi in romans, poëzie en beeldende kunst zichtbaar gemaakt. Er heerst zoveel onbewustheid over motieven en mogelijkheden.
Al schrijvende ben ik aan het wakker schudden. Ook mijzelf. Welke mogelijkheden laten we allemaal onbenut? Ik zie ook dat er mogelijkheden wel worden benut ondanks de draaikolk van soms grote verwarring. Naast alle vastgeroeste gewoonten waar we onze toevlucht toe nemen verandert er best van alles. Ik probeer een draagvlak te scheppen waarop het veilig voelt om onze levenshouding te gaan doorzien en ons meer te openen voor wat er nog mogelijk is. Een van die nieuwe mogelijkheden die ik zie is de androgyne mens in onszelf herontdekken en laten groeien en bloeien.
Herontdekken?
Androgyn zijn we in potentie. We worden allemaal geconcipieerd als een vrouwtje met het hele potentieel van een mannetje erbij. We zijn zes weken vrouwtje en dan met een dot extra testosteron kan de switch naar het mannetje worden gemaakt. En tjee wat heeft deze prachtige differentiatie een stof doen opwaaien door de geschiedenis heen, en nog. En het is zo’n leuk spanningsveld en het pakt vaak zo akelig uit. Als die man en vrouw in onszelf huwen en elkaar aanvullen kan ons leven met anderen een verrukkelijk complementair gebeuren worden. Ooit, in de vroegste oertijd van het menselijk bestaan op aarde schijnt de androgynie op die manier operationeel te zijn geweest.
Geef je mannen er de schuld van dat het niet zo lekker geboterd heeft tussen de seksen?
Ik houd me daar op die manier niet mee bezig. Ik voel me geen feministe. Ik heb ook absoluut geen feministisch boek willen schrijven. Ik houd van mensen. Het is een open invitatie aan zowel mannen als vrouwen om onze androgynie te omhelzen. Daardoor meer te kunnen genieten van elkaar, en elkaar aan te vullen op alle gebieden.
Hoe zit dat in homofiele relaties?
De mannelijke pool en de vrouwelijke pool gaan een relatie met elkaar aan en dat gaat dwars door de seksen heen. Het kan de vrouwelijke pool in een man of vrouw zijn die relateert met de mannelijke pool in een man of een vrouw.
Hoe zit het met de evenpolen?
Die kunnen elkaar versterken of kapot maken. Dat geldt ook voor tegenpolen. Daarom als we die poolwerking in onszelf door en door kennen gaan we denk ik, eerder genieten van het spanningsveld dan ons erdoor van de wijs te laten brengen.
Waarom is het, denk je, vaak misgegaan tussen de mannelijke en de vrouwelijke pool?
Ach dat is, simpel gezegd, terug te brengen tot de werking van testosteron en oestrogeen. Mannen hebben een negen tot twintig keer hogere testosteronproductie en vrouwen een hogere oestrogeenproductie. Meer testosteron betekent meer adrenaline en noradrenaline. Dat zet aan tot actie en agressie. Vechten en vluchten gaat hen daardoor gemakkelijker af dan vrouwen. Maar ook zich voortplanten vooral als de soort wordt bedreigd. Verkrachting, roof en geweld zie ik als testosteronreflexen op dreiging. Bij vrouwen werkt dat anders. Hun instincten tot zelfbehoud en instandhouding van de soort richten zich meer op beschermen, behouden en verzorgen. Ze voelen zich aangetrokken tot mannen die, het beste zaad lijken te leveren en het nest kunnen verdedigen. Het wapen dat ze hanteren, wanneer deze veiligheid in gevaar lijkt, is manipulatie, vaak in de vorm van verleiding, ‘tend and be friend.’ Het zijn verschillen die tot de nodige verwarring en onvrede hebben geleid? In principe hebben we, vanuit onze ontstaansgeschiedenis, beide mogelijkheden maar door de manifestatie als man of als vrouw in de wereld ontstaat een voorkeursgedrag dat in interactie met de omgeving zichzelf versterkt of verzwakt, dus ook fysiek.
Ik had eerst als titel ‘Op het scherp van de schede’. Ja schede, niet snede. Een woordspeling. Op het scherp van de schede wordt een strijd gestreden of vinden mooie scheppingen plaats. Dit aantrekken en afstoten is een evolutionair gegeven. Er waren maar drie mensen in mijn omgeving die ‘Op het scherp van de schede’ een goede titel vonden. Het is natuurlijk ook wel wat rauw.
Vind je jezelf rauw?
Ik houd ervan om man en paard te noemen. In dit geval man en vrouw. Ik heb het bijvoorbeeld over de verschillende hersen– en hormoonwerking bij mannen en vrouwen maar ook hoe hersenen en hormoonwerking zich weer kunnen aanpassen. Er zijn feiten waar we niet omheen kunnen maar er zijn evenveel mogelijkheden die aangegrepen kunnen worden. Ik schrijf vanuit verwondering en bewondering voor het leven en de evolutie. En leven is zoals ik al vaker heb aangehaald, in het Aramees, de taal die Jezus sprak, hetzelfde woord als adem, liefde en het goddelijke. Jezus was een androgyn mens.
Jezus was ook een man die het over god de vader had.
Nou dat zit anders. Het onze vader was oorspronkelijk het onze vader en onze moeder.
Uit de Nag Hammadi geschriften blijkt dat Jezus over de gelijkwaardigheid van man en vrouw predikt en dat hij god ziet als mannelijk zowel als vrouwelijk, dus androgyn. In het Thomasevangelie beantwoordt Jezus de vraag die hem door een van de apostelen wordt gesteld over hoe zij het Koninkrijk Gods zullen betreden, met:
‘Als ge van twee ėėn zult maken
en het binnenste als het buitenste
en het buitenste als het binnenste
en het bovenste als het onderste
om het mannelijke en het vrouwelijke
tot ėėn te maken
opdat het mannelijke niet mannelijk blijve
en het vrouwelijke niet vrouwelijk
Schrijf je ook over andere androgyne godheden?
Oh ja , ik heb er een heel hoofdstuk aan gewijd. Eigenlijk over de ontwikkeling van de godinnenwereld via androgyne godheden naar goden en uiteindelijk ééngodendom. Ik breng dit in verband met de ontwikkeling van de mensheid en de rollen waarin mannen en vrouwen ten opzichte van elkaar terecht kwamen.
En dan toch niet feministisch? Nee, volgens mij niet. Ik breng het in een ruimer perspectief door het vanuit een psychologische en spirituele invalshoek te benaderen. Het perspectief van iets dat de ene kant op kan gaan, de bezwering van angst met korte termijnoplossingen, bijvoorbeeld elkaar bevechten. Of de andere kant op, bijvoorbeeld samenwerken. Miljoenen jaren geleden gingen onze voorouders, de eencellige bacteriën door de noodzaak om te overleven gedreven op in meercellige organismen. Gemeenschappen. Die onderneming lukte doordat het eigenbelang ook de gemeenschap diende. Met de mannelijke en vrouwelijke pool kunnen we ook verschillende kanten uit. Twee tegenpolen kunnen elkaar zo aantrekken en in elkaar opgaan dat ze elkaar vernietigen. Maar het kan ook een elegant, verrukkelijk, vruchtbaar krachtenspel zijn waaruit de mooiste creaties voortkomen. Zoiets geldt ook voor evenpolen die elkaar afstoten maar, met de neuzen in dezelfde richting, elkaar versterken. Eigenlijk schrijf ik over de eenheid die alle tegenstellingen met elkaar vormen.
Je legt dus heel veel verbanden.
Ja dat doe ik. Ik probeer eigenlijk altijd het hele plaatje te zien en te voelen. Als ik de achtergrond van iets zie , zie ik ook al gauw waarom het zich zo of zo heeft ontwikkeld en eigenlijk ook waar het op uit kan draaien als het automatische patroon niet wordt doorbroken.
Je ziet ook van die verbanden tussen ons lichaam en onze geest he? Ja daar deden we veel mee tijdens de workshops hè? Hoe we geconditioneerd zijn door omstandigheden waarin we zijn opgegroeid en hoe dat in ons lichaam en gedrag zichtbaar is.
In de evolutie gaat het om voortplanting, overleven en aanpassing aan omstandigheden. Sommige dieren, en de mens het langst, zijn na de geboorte hulpeloos en dus afhankelijk van zorg. De zorg voor het nageslacht komt bij mensen neer op taken die vrouw en man op zich nemen. Dat de man- en vrouwrollen zowel op fysiek als emotioneel niveau, voor een groot deel, inwisselbaar zijn is dus een evolutionaire noodzaak. Dat seks niet meer alleen maar de voortplanting dient heeft daar ook mee te maken. Seks heeft ook een sociale functie gekregen. Als twee mensen van elkaar houden en ook lekker seksen schept dat een warm draagvlak voor kinderen. Die hoeven dan niet persé uit dat paar voortgekomen te zijn. Het kunnen dus even goed mannen met mannen, als vrouwen met vrouwen zijn die voor de kinderen zorgen. Erotische hartverbintenissen hebben een hele goeie uitwerking op de geestelijke en lichamelijke gezondheid van iedereen.
Hoezo?
Het hart scheidt oxytocine af. ’t Wordt ook wel liefdeshormoon genoemd. Dit hormoon komt in het bloed bij verliefdheid, tijdens de orgastische reflex en wanneer een moeder haar kind zoogt. Het afscheiden van oxytocine werkt aanstekelijk. Met andere woorden de productie bij de een zet aan tot de productie bij de ander. Bijvoorbeeld bij de man van een zwangere vrouw.
De lichamelijke balans van onze ademhaling, hartritme, bloeddruk, de afscheiding van hormonen, het immuunsysteem, eetlust, slaap en seksualiteit wordt aangestuurd door ons emotionele brein (oude hersenen, lymbisch systeem) Dat reageert op signalen uit de buiten- of binnenwereld die het als veilig of onveilig interpreteert. Als het sein als onveilig wordt geinterpreteerd, slaat het hele systeem op tilt om koste wat het kost de balans te herstellen. Ziekte is ook het herstellen van de balans. De zenuwstelsels zijn bijvoorbeeld voordurend bezig met het hart weer in balans te brengen door de hartslag te versnellen of af te remmen. Die balans is niet altijd een natuurlijke gezonde balans maar een balans die het uit balans zijn compenseert. Nou ja, zo belangrijk is het om een evenwichtige omgeving te scheppen.
Werkt een evenwichtige omgeving altijd gunstig uit op iedereen?
Nee, niet altijd. Er zijn mensen die zijn gewend aan ruzie en schreeuwpartijen. Als ze hebben geleerd daarin op hun manier te overleven voelen ze zich daarmee in zekere zin veiliger omdat dat bekend terrein is.
Iemand’s karakter is voor een deel gebaseerd op een strategische levenshouding die een kind zich eigen maakt om zich veilig te kunnen voelen. Als een kind op zijn ouders lijkt, betekent het in veel gevallen dat het hun strategie heeft overgenomen omdat die veilig voelt.
Een strategische levenshouding houdt in dat primaire impulsen worden omgebogen in een bepaald gedrag. Soms vertoont iemand in de ene situatie een heel ander gedrag dan in de andere. Dat komt doordat de ene situatie een andere emotie aanraakt dan de andere en daarbij voelt een andere houding veiliger. Sommige mensen hebben een opeenstapeling van strategieeën vanaf hun conceptie opgebouwd waarmee ze het hoofd boven water houden in hun leven. Dus als iemand zijn hart open heeft en veel oxytocine afscheidt kan dat bij iemand die zijn hart niet open heeft als bedreigend voelen. En een gesloten iemand heeft ook een gesloten lichaamsstructuur.
Hoe zien die lijven er dan uit?
Iemand die zich afsluit door in de ene situatie heel anders dan in de andere situatie te zijn- ik noem het ook wel compartimenteren of dissociëren- heeft meestal ook een gecompartimenteerd lijf. Het ziet eruit alsof de benen bij de bakker zijn gekocht, de armen bij de groenteboer, het hoofd bij de slager en de romp ergens uit een kast is gehaald. De blik van zo iemand staat vaak op oneindig. Hij kan en weer een strategie overheen hebben gelegd van ervoor zorgen altijd de baas te blijven. Zo iemand blaast zich letterlijk op en dat zie je in het hoofd en het bovenlijf. En, al die andere structuren die ik in dit boek in een ander verband ook weer aanstip.
Je noemt dit verschijnsel dus, geconditioneerdheid.
Ja, in alledrie de boeken die ik heb geschreven is er een overeenkomstig grondthema: wie we echt zijn, wat we eroverheen leggen en hoe dat doorwerkt in ons leven en de ontdekkingsreis terug naar de bron. Ik benader het steeds vanuit een andere invalshoek. Het is ook wel grappig dat vooral mensen die mijn eerste boek als een lijfboek bij zich dragen, het tweede ontoegankelijker vinden. Maar andersom komt het even vaak voor.
Waar ligt dat aan, denk je?
Verschil in stijl, waarschijnlijk. En, boek 2 -tja de Italiaanse titel, ervoor..... daar zijn we nog niet over uit-. De oefeningen die ik er na ieder hoofdstuk heb ingelast zijn heel indringend.
Wat bedoel je met spiritueler?
De titel geeft dat aan: In beweging komen vanuit oerkracht en de ondertitel nog meer: ‘zijn in essentie’ . Met oerkracht heb ik het over onze goddelijkheid. Ik houd niet zo erg van het woord god. Dat is gedeeltelijk de invloed van mijn communistische vader. Maar ook omdat god voor mij niet een man of een mens is. Nee het is leven, adem, liefde en alles is ervan doordrongen maar wordt soms verdrongen.
En nu je derde boek?
Dat is een realitycheck en een healing. Het is gericht op in balans komen. Ook de oefeningen na de hoofdstukken.
Is het confronterend?
Nou ja kijk , ik heb het altijd wel over verantwoordelijkheid nemen versus pamperen en gepamperd willen worden. Ik deel geen lollies uit. Ik propageer wel gewoon durven leven, op eigen benen, een beetje vanzelfsprekend, Ik stel me op als ervaren medereiziger op deze ontdekkingsreis naar de androgyne mens.waardoor alles efficiënter verloopt dan wanneer je van alles moet van jezelf of denkt dat anderen het voor je moeten oplossen. Ik stel me op als ervaren medereiziger op deze ontdekkingsreis naar de androgyne mens.
Een huwelijksreis?
Oh wat leuk bedacht! Ja dat is het: een innerlijke huwelijksreis. Waarbij de avontuurlijkheid van het kind in ons de motor is. Dat voelt zich veilig in een androgyn mens die liefde aan kracht paart. Met het kind in ons bedoel ik onze onbevangen scheppingsdrang. Het is ons levenselixer.